Kibyra Antik Kenti – Gladyatörler Şehri

Kibyra Antik Kenti, Burdur ilinin Gölhisar ilçesinde bulunan eski bir yerleşim yeri. Alçak tepeler üzerine kurulu olan kent Likya, Karya, Pisidya ve Frigya uygarlıklarının kesişme noktasında bulunuyor. En sağlam ve en büyük zemin mozaiğine sahip olmasıyla arkeologların ve gezginlerin dikkati çekiyor. Akdeniz Bölgesi’nin en büyük tarihi eserlerinden biri olan kent ‘Gladyatörler Şehri‘ ve ‘hızlı koşan atların yetiştirildiği şehir‘ olarak biliniyor. Peki Kibyra Antik Kenti nerede, nasıl gidilir ve hikayesi nedir? Hepsi bu gezi rehberi yazısında.

Kibyra Antik Kenti hikayesi – Anadolu’nun en sağlam mozaikleri burada

Burdur, Akdeniz Bölgesi’nin tarihi ve doğal güzelliklerinden bazılarına ev sahipliği yapıyor. Türkiye’nin Maldivler’i olarak anılan Salda Gölü, Sagalassos Antik Kenti, Hacılar Höyüğü, İnsuyu Mağarası, lavanta tarlaları ve Kibyra Antik Kenti bunlardan sadece bazıları. Dolayısıyla Göller Bölgesi olarak da bilinen bölge kültür turizmi yapacaklar için harika bir yer. Bu güzel ilimizde görülmesi gereken noktalar ile ilgili tüm detayları ‘Burdur Gezilecek Yerler ve Gezi Rehberi‘ yazısında bulabilirsiniz.

Kibyra Antik Kenti Hikayesi

Gladyatörler Şehri olarak tanımlanan kentin tarihi çok MÖ 4’üncü yüzyıla kadar dayanıyor. MÖ 4’üncü yy ve 1’inci yüzyılda kent Helenistik Dönem’i yaşamıştır. Bu dönemde kendi adına para basabilen otonom bir kent devleti olduğu tarih kaynaklarında belirtiliyor. Kentin bugün sergilenen tüm mimari yapıları ve kalıntıları Roma İmparatorluk Dönemi ve Geç Antikçağ’a aittir.

Göl ve ova manzarasına hakim olan kent, erken dönemde ‘Kabalis’, Helenistik ve Roma Dönemi’nde ise ‘Kibyratis’ olarak adlandırılmış. Şehrin adının anlamı tam olarak bilinmese de Eski Anadolu budunlarından Luvi halklarının konuştuğu dile aitmiş. Zamanla Hellen ağzıyla Kibyra olarak son halini almış. Amasyalı gezgin Strabon’un kayıtlarına göre kentte Lidce, Solymce, Pisidce ve Hellence olmak üzere 4 farklı dilin konuşulduğu anlaşılmıştır.

Kibyra Antik Kenti hikayesi – Gladyatörler Şehri – Hızlı koşan atların yetiştirildiği şehir

Strabon’un notlarına göre Kibyralılar’ın kökeni Lidya’dan gelmektedir. Ayrıca zamanla Pisidya, Milyas ve Solym bölgelerinden de göçler olduğu ve bu halkların birleşerek kenti kurduğu vurgulanmıştır. MÖ 2’nci yy’de ise Kibyra önderliğinde civardaki Bubon, Balboura ve Oinoanda antik kentleri ile birlikte teşekkül bir birlik kurulmuş. Kabalis Tetrapolisi veya Kabalis Bölgesi Dört Kent Birliği olarak da anılan meclis bölgenin politik konularında önemli bir karar alma mekanizmasıdır. Bu siyasi birliğin en önemli özelliği ise Kibyra 2 oy hakkına sahipken, diğer 3 kent birer oy hakkına sahiptir. Bu durum şehrin ne denli önemli olduğunu gösteriyor.

Yukarıda bahsedilen 4’lü birlik MÖ 82 yılında Romalı General Murena tarafından ortadan kaldırılmıştır. Bu önemli olaydan sonra Kibyra Küçük Asya Eyaleti’ne (Minor Asia) ve diğer kentler ise Likya Birliği’ne katılmıştır. Roma Dönemi sırasında Asia Minor eyalet valisinin yargı merkezi olarak dikkat çekmiş.

Kibyra Antik Kenti Nerede ve Nasıl Gidilir

Tarihi eserler, bulgular ve mimari yapılar Burdur’un ilçesi Gölhisar’da bulunuyor. Gölhisar ilçe merkezine sadece 2 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Burdur Merkez’e olan mesafesi ise 107 km. Tepeler üzerinde kurulu kentin deniz seviyesinden yüksekliği 950 ile 1350 metre arasında değişiyor.

Kibyra Antik Kenti nerede, nasıl gidilir – Burdur, Antalya, Denizli, Muğla’ya kaç kilometre

Nasıl Gidilir? Ulaşım konusu çok rahat. İster kendi aracınızla isterseniz de şehirler arası otobüs ile Gölhisar’a gelebilirsiniz. Burdur Merkez’den ve Fethiye’den ilçeler arası minibüsler de bulunuyor. Fakat ilçe merkezinden antik kentin olduğu yere gitmek için mutlaka araç şart. Çünkü yamaca kurulu olan kente yürüyerek gitmek zor olabilir.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde bulunan Kibyra Antik Kenti dağlık ve geniş bir alanı kurulu bir şehir olduğu için beklediğinizden fazla yürüyebilirsiniz. Bundan dolayı rahat spor ayakkabısı giyin, şapka takın ve yanınıza su alın derim ben.

Ören yeri olmasına rağmen giriş ücreti ben gittiğim zaman yoktu (Ağustos 2020). Ama sanırım ücret konusunda bir düzenleme yapacaklar gibi. Çünkü aşağı tarafta gişe gibi bir yeni bir yer yapmışlar. Bu arada buraya kadar gelmişken Denizli gezilecek yerler listesine de bir göz atın. Ayrıca 1 buçuk saat uzaklıktaki Denizli Laodikeia Antik Kenti yapıları da gezilip görülmeli.

Kibyra Antik Kenti Tarihi Eserleri ve Yapıları

Kibyra Antik Kenti, stratejik konumu, Medusa Mozaiği, askeri birlikleri, meclis binası, müzik evi, stadyumu, agorası ile dünyanın en önemli tarihi yapıları arasında gösteriliyor. Gölhisar Ovası’na hakim bir konumda bulunan şehirde eşi benzeri nadir görülen eserler sergileniyor. Özellikle bakışları ile insanları taşa çeviren Medusa Mozaiği’nin güzelliğini görmeye değer.

Şehir planlaması yapılırken hiçbir yapı, diğer yapının göl ve ova manzarasını kesmeyecek şekilde inşa edilmiş. 100 bin civarında şehir nüfusu, 30 bin piyade ve 2 bin atlı birlikleri şehrin ne denli büyük olduğunu gösteren rakamlar. Köklü bir devlet geleneği ile de dikkat çeken şehri anlamak için her eseri görmek gerekiyor.

Stadyum (Stadion)

Antik kentin hemen girişinde bulunan Stadyum (Stadion) görkemli yapısı ile ziyaretçilerine sanki ‘hoş geldin’ diyor. Gladyatörlerin savaştığı stadyumun büyük bir bölümü halen ayakta. ‘U’ formunda olan stadyumun kapasitesi yaklaşık 10000 kişi, pist uzunluğu ise 200 metredir. Bu yapısı ile Anadolu’nun en büyük stadion’ları arasındadır.

Stadyum (Stadion) – Gladyatörler Şehri – Akdeniz Bölgesinin tarihi ve doğal güzellikleri

Gladyatör karşılaşmalarının yanı sıra stadyumda atletizm yarışmaları da düzenleniyormuş. Ayrıca ‘Venetiones’ yani hayvanlarla mücadele eden gladyatörler burada halkın önünde savaşıyordu.

Stadyumun hemen girişinde ise ‘Geç Antikçağ Anıt Mezarı’ bulunuyor. Arkeolojik kazı çalışmalarından ortaya çıkan sonuca göre anıt mezar Erken Doğa Roma Dönemi’ne (MS 5-6’ncı yüzyıl) ait. Tapınak formlu yapısı ile ilgi çekiyor.

Antik Tiyatro

Anadolu’nun en büyük antik amfi tiyatrolarından biri Kibyra’da bulunuyor. 8000 kişi kapasiteli olarak hizmet vermiş. Genel olarak sağlam olsa da bazı bölümleri hasar görmüş. Biraz bakımsız gibi görünse de dik yapısı ile güzel bir tarihi eser.

Antik Tiyatro – Burdur turistik yerler ve gezilecek görülecek tarihi eserler

Müzik Evi (Odeion)

Müzik evi olarak kullanılan yapı stoa mozaiklerinde yer alan yazıtlara göre antik dönemde ‘Odeion’ olarak adlandırılıyormuş. Odeion, kent meclisi toplantıları ve tiyatro için de kullanılmış. Kibyra’nın yargı merkezi olduğu dönemlerde ise yargısal kararların alındığı yer olarak da önemli bir işlevi bulunuyor.

2500 kişi oturma kapasiteli ile Anadolu’nun üstü kapalı en büyük kamu yapısı olarak dikkat çekiyor. Kentin en sağlam yapısı burası. Dünyanın en büyük odeonu olma unvanı elinde bulunduran ‘Müzik Evi’nde ayrıca dünyaca ünlü Medusa Mozaiği de bulunuyor.

Kibyra Antik Kenti hikayesi – Odeion Müzik Evi nerede – Dünyanın en büyük odeonu 

Medusa Mozaiği

Yarım daire şeklindeki Müzik Evi yani Odeion’u süsleyen Medusa Mozaiği Anadolu’da ortaya çıkarılan en sağlam ve en büyük olma özelliğini taşıyor. Mozaik, orkestra bölümünün zemininde bulunuyor. Renkli mermer plakalardan (Opus Sectile) yapılmış. Dünyada eşi benzeri yok.

Medusa’dan behsetmek gerekirse Yunan mitolojisine ait ‘yılan saçlı, keskin dişli, dişi canavar’ olarak tasvir ediliyor. Gözlerinin içine bakan kötü niyetli kişileri taşa çevirdiğine inanılıyor.

Medusa Mozaiği – Dünyada eşi benzeri bulunmayan yapılardan bir tanesi – Burdur gezilecek yerler

Kibyra Agora

Agora fırın, balıkçı, restoran, market gibi alışveriş yerlerinin bulunduğu bir pazar yeridir. İçerisinde canlı balık satılan havuzlar bile pazar yerinde bulunuyormuş. Sütunlu dinlenme alanları da agorada mevcuttur. Halkın alışveriş için buraya gelmesiyle canlı ve kalabalık bir atmosferi oluyormuş. Roma İmparatorluğu zamanında sağ tarafta tek sıra dükkanlar varken, Bizans Dönemi’nde sol tarafa ikinci sıra oluşturularak agora büyütülmüş.

Burası aynı zamanda Sütunlu Cadde olarak da isimlendiriliyor. Bu caddenin Ana Cadde ile birliştiği yerde güzel bir kapı bulunuyor. Zamanla kapı yıkılmış olsa da tekrar ayağa kaldırılmış. Süslemeleri ile Kibyra Antik Kenti içerisinde ziyaretçilerin ilgisini çeken tarihi eserlerden bir tanesi.

Agora Pazar Yeri – Sütunlu Cadde – Burdur, Antalya ve Muğla civarında gezilecek yerler

Hamam

Buradaki hamam Türkiye’de sağlam olarak bulunan ilk tarihi hamam olarak kayıtlara geçmiş. Geç Roma Dönemi’ne ait olan hamamın toplam büyüklüğü 5400 metrekaredir. Alttan ısıtma sistemi ile dönemin çığır aşan hamamlarından biri olarak gösteriliyor. Zaten kentin su yolu sistemi takdire şayan. Pişmiş topraktan imal edilen borularla kullanışlı bir su şebekesi oluşturulmuş.

Soğuk (Frigidarium), ılık (Tepidarium) ve iki adet sıcak (Caldarium) odaları hamamın yıkanma odalarını ve bölümlerini oluşturuyor. Soğuk ve sıcak odalarda yer alan küvetler günümüze kadar oldukça korunarak gelmiştir. Hamamda yapılan kazı çalışmalarında çıkarılan kadın ziynet eşları, hamanın kent kadınları tarafından daha çok kullanıldığına işaret ediyor.

Tarihi hamam – Türkiye’de gezilecek yerler – Kibyra Antik Kenti nerede

Nekropol

Kentin muhtelif yerlerinde mezarlık yani nekropol bulunuyor. Stadyuma giden yolun kenarlarında gladyatör mezarları ve lahitler bulunuyor. Çok sayıda anıt mezar ve beşit çatı tarzı kapakları bulunan lahitleri görmek mümkün. Bir tanesi stadyumun hemen doğu girişinde bulunuyor.

Bazilika

Stadyumun hemen üst kısmında bazilika bulunuyor. Tepelik bir alana kurulmuş. Ben gittiğimde kazı çalışmaları hala devam ediyordu.

Nerede Kalınır

Sedir ve ardıç ormanları arasına kurulu Kibyra Antik Kenti genelde tatilcilerin yol üstü uğradığı ve bir kaç saat geçirdiği bir yer. Denizli, Muğla, Fethiye, Antalya ve Burdur şehirlerinin tam orta noktasında yer alıyor. Bu saydığım şehirlerin hepsine yaklaşık 1 saat 20 dakika gibi bir uzaklıkta bulunuyor. Eğer yorgunsanız veya bölgeyi daha iyi tanımak istiyorsanız Gölhisar ilçesinde konaklamak isteyebilirsiniz.

Kibyra Antik Kenti nerede – Gölhisar – Burdur tarihi yerler

Kibyra Hotel dikkat çeken bir konaklama tesisi. Eğer Burdur ili genelinde otel araması yapmak isterseniz hotelscombined sitesinde uygun fiyatlı tesisler bulunuyor. Özellikle Salda Gölü yakınlarında otel, pansiyon, bungalov evler ve kamp yerleri bulunuyor. Salda Gölü, Kibyra’ya sadece 75 km uzaklıkta bulunuyor.

Genel olarak ucuz konaklama yöntemlerinden bahsettiğim otel rezervasyon siteleri yazısını mutlaka okuyunuz. Ayrıca tatile çıktığınızda size yol arkadaşı olan en iyi seyahat uygulamaları listesindeki aplikasyonları da telefonunuza indirmenizi öneririm.

Son Olarak

Kibyra Antik Kenti nerede, nasıl gidilir, hikayesi nedir gibi konular hakkında detaylı bilgiler içeren bu gezi rehberi ve blog yazısında anlatacaklarım bu kadar. Umarım faydalı bir yazı olmuştur. Akdeniz Bölgesi’nin en güzel tarihi eserleri arasında gösterilen bu kent ile ilgili sormak ve eklemek istedikleriniz var ise aşağıdaki yorum kısmından bana yazabilirsiniz. Ayrıca BirAcayipGezi Instagram hesabını da takip etmeyi unutmayın.

Kültür gezisi yapmak için ziyaret edebileceğiniz diğer bir yer ise Antalya Aspendos Antik Kenti ve muhteşem tiyatrosudur. Ayrıca Termessos, Phaselis ve Perge Antik Kenti‘ni de atlamamak lazım.